W naszej kulturze, w naszej szerokości geograficznej, myśl o śmierci i miejscach pochówku najczęściej kojarzy się z ciszą, zadumą, smutkiem, z przyciszonym głosem, wymogiem zachowywania się “adekwatnie” czyli “bez wybryków”.
Czy jesteśmy na tyle wolni, by jednak myśleć o tym inaczej?
Cmentarze solarne to marzenie i cel Ludzi Słońca, to wizja cmentarzy tworzonych w harmonii z wierzeniami i w zgodzie z doktryną i praktykami Kościoła Ludzi Słońca, i oczywiście w zgodzie z obowiązującymi przepisami prawa polskiego.
Cmentarz solarny jest rozumiany jako cmentarz zgodnie z ustawą o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Sformułowanie to należy rozumieć analogicznie do słów “kirkut” , “mizar” czy “cmentarz parafialny”, które są nazwami cmentarzy grzebalnych funkcjonującymi w różnych kościołach i innych związkach wyznaniowych.
Źródło, idea
Nicht ekle Würmer soll
mein Leib einst nähren.
Die reine Flamme nur soll ihn
verzehren. Ich liebe stets
die Wärme und das Licht
Darum verbrennt mich und
begrabt mich nicht.”
- Źródło
“Niech moje ciało nie będzie pokarmem dla obrzydliwego robactwa, tylko czysty płomień może je zaszczycić. Ciągle kocham to ciepło i to światło, dlatego spalcie mnie, a nie pogrzebcie” – to inskrypcja umieszczona na obelisku tajemniczego cmentarza z przełomu XIX/XX w. niedaleko Szklarskiej Poręby. Ten cmentarz wyznawców kultu słońca i światła jest jedynym dowodem na istnienie społeczności religijnej, której korzenie i symbole sięgały do wierzeń pogańskich, a która czerpała także z chrześcijaństwa oraz religii wschodu.
Renesans i reinterpretacja dawnych, solarnych wierzeń zaowocowały w XIX wieku zawiązaniem się w tym rejonie wspólnoty religijnej, do której należeli artyści, intelektualiści. Jej członkowie starali się żyć w cieniu, dlatego tak niewiele dziś o nich wiadomo. Kres ich filozoficznej wolności nadszedł wraz z przejęciem władzy przez nazistów. Poglądy wolnomyślicielskie były zakazane i można je było przypłacić pobytem w obozie koncentracyjnym, a nawet życiem. Do czasów współczesnych zachowały się jedynie dwa nagrobki, Marthy Schon i Hermanna Friedego, wieloletnich mieszkańców Szklarskiej Poręby.
Odkrycie tego cmentarza solarnego w Karkonoszach stało się zaczynem powołania związku wyznaniowego Wyznawcy Słońca: “Odkryliśmy zapomniany solarny cmentarz w Karkonoszach. Zagłębiając się w temat, okazało się, że Czciciele Światła byli wolnomyślicielami kierującymi się racjonalnym podejściem do świata. Już wówczas wiedzieli, że miłość do Natury i życie z nią w symbiozie jest jedyną formą przetrwania ludzkości. Głosili doktrynę solarną, znaną na naszym globie od ponad 10 000 lat. Do Nich należeli intelektualiści i artyści, ludzie ze świata kultury i nauki, m.in. noblista Gerhart Hauptmann”.
Jednak po rejestracji związku Wyznawców Słońca, dążenie do tworzenia cmentarzy solarnych nie zyskało priorytetu i zeszło na dalszy plan działalności związku. Jednak dla niektórych członków Wyznawców idea tworzenia cmentarzy solarnych (i chowania i czczenia zmarłych w sposób harmonijny z przekonaniami religijnymi), a także myśl o własnym pochówku, pozostawała bardzo ważna i priorytetowa, często ze względu na osobiste doświadczenia, związane z własną chorobą czy to z umieraniem i organizacją pogrzebów bliskich osób, podczas których to pogrzebów, zetknięcie ze zwyczajami i światopoglądem dominującym w naszej kulturze, nie zaspokajały potrzeb i przyczyniały się do rozdźwięku w przeżywaniu Pożegnania.
Dlatego z Wyznawców słońca wyodrębniła się grupa Ludzi Słońca, współtworząc Kościół Ludzi Słońca, by zrealizować tę misję duchową i móc wdrożyć ideę cmentarzy solarnych w życie.
- Idea
Tworzenie i funkcjonowanie cmentarzy Kościoła Ludzi Słońca oparte jest o nastęujące filary:
- o przepisy obowiązującego prawa,
- powinno w miarę możliwości w jak największym stopniu zaspokajać religijne i duchowe potrzeby członków i członkiń wspólnoty,
- zasadę poszanowania Natury, Świata, Środowiska i minimalizacji wpływu człowieka na Przyrodę.
Cmentarze solarne mają być przestrzenią otwartą na przeżywanie Pożegnania w sposób odpowiadający szczególnym potrzebom wiernych – czy to poprzez płacz, czy taniec, czy wspólną twórczość, czy inne działania lub aktywności. Cmentarze solarne to bezpieczna przestrzeń ekspresji oraz akceptacji całej gamy uczuć i emocji – od radości, śmiechu, po rozpacz.
Ponadto cmentarze solarne mają “zapraszać” ludzi do przebywania ze sobą nawzajem, ze Światem i duchowo i mentalnie z tymi, którzy zmarli, doświadczając całej gamy duchowego połączenia. W związku tym atmosfera i estetyka cmentarza ma zachęcać osoby do spędzania w nim czasu, do spotkań, rozwijania praktyk religijnych, przeżywania ukojenia, harmonii, spokoju, radości i wspólnoty z Innymi i ze Światem, kumulowania i rozprzestrzeniania wzmacniającej energii Słońca. Może być miejscem własnego rozwoju, twórczej ekspresji, praktykowania sztuki, miejscem plenerów, działań w kręgu sztuki – jako że sztuka dla Ludzi Słońca, jej praktykowanie, to jest forma duchowego rozwoju. Cmentarz staje się miejscem szczególnie uświęconym: miejscem celebracji boskiego Połączenia i sposobem uczczenia cyklu solarnego.
Główne zasady i kierunki tworzenia i funkcjonowania cmentarzy:
- proces powstawania cmentarzy jest także praktyką duchową. Nie ma bowiem jednego “wzorca” (czy to zasad układu cmentarza, czy sztywnych reguł) dla cmentarzy Kościoła Ludzi Słońca. W każdym przypadku jest on omawiany z zainteresowaną społecznością, z wiernymi na danym terenie, jest indywidualnym dziełem danego czasu, miejsca i ludzi, jest efektem ich myśli, mądrości, talentów i indywidulanych sposobów praktykowania wiary. Powstaje w procesie rozmów, wspólnych praktyk, zbiorowego namysłu.
- cmentarze powinny być w przemyślny, ale zindywidualizowany sposób zorientowane względem Słońca (nie ma jednej uniwersalnej zasady. Każdy cmentarz jest inny, “zasadą” jest różnorodność tych cmentarzy). Cmentarz sam w sobie jest dziełem twórczym.
- cmentarze są jak najbardziej naturalne pod względem surowców, jak najmniej ingerujące w przyrodę pod względem materiałów, architektury. Pożądane są “leśne cmentarze”, “cmentarze-ogrody”, “cmentarze-zagajniki”, tj cmentarze wtapiające się w otoczenie. Z drugiej strony – pożądane są także przestrzenie z wyraźną ingerencją artystyczną, będące miejscami sztuki, zawsze natomiast pozostają w łączności z otaczającą je przyrodą,
- kremacja jako właściwa forma uczczenia ciała i połączenia się ze Światem,
- preferowane groby ziemne (nie murowane), nagrobki minimalne, usiane trawą (minimalne użycie przetworzonych materiałów typowo wiązanych z popularną kulturą pogrzebową, typu obrobiony kamień), kolumbaria dyskretne, wtopione w otoczenie lub przeciwnie – będące wyrazem artystycznej ekspresji duchowej i twórczej,
- pożądana mała architektura sprzyjająca przebywaniu w przestrzeni cmentarza (np. ławki, rzeźby, siedziska, altany itp.)
- miejsce przyjazne dla zdrowia, włączające i udostępnione lokalnej społeczności np. poprzez zaplanowanie ścieżek rowerowych i terenów spacerowych, przestrzeni rekreacji, kącików rodzinnych,
- ceremonie prowadzone przez osoby duchowne, w jak największym stopniu uwzględniają życzenia bliskich i osób chowanych na cmentarzu.
- zarządcy cmentarza z radością i akceptacją współpracują i wspierają osoby bliskie w realizacji życzeń dotyczących organizacji Pożegnania, nie narzucając swojej woli. Ze szczególną radością, z otwartością i szacunkiem traktowane są życzenia organizacji Pożegnania w sposób wykorzystujący obrzędy i rytuały pogrzebowe ze wszystkich stron i zakątków świata, innych, także minionych, kultur czy tradycji.
Pochówek na odpowiednio przygotowanych cmentarzach solarnych jest niezwykle ważny dla członków Kościoła Ludzi Słońca. Pogodna świadomość śmierci wraz z możliwością przejścia do świata Natury w harmonijny sposób i “bycia” po śmierci wspólnie z innymi jako część Świata, Natury, rodzi radość z połączenia ze Światem, która jest silniejsza niż smutek śmierci. Zatem istota sacrum cmentarzy solarnych to nie materialne artefakty (np. płyty nagrobne, pomniki, teren), ale procesy dziejące się w tej przestrzeni. Podczas gdy tradycyjne groby i nagrobki (np. na cmentarzach komunalnych) podtrzymują ideę rozdzielenia, która jest niemiła Ludziom Słońca. Cmentarze solarne wspierać mają przeżywanie duchowej jedności Świata i Ludzi, nieść ukojenie płynące z przemieniania w rytuale Pożegnania energii utraty w energię powrotu i połączenia.
Starannie oddzielając artefakty materialne od przeżycia duchowego, Kościół Ludzi Słońca pragnie rozwijać myśl o śmierci jako o przejściu z formy indywidualnej i materialnej, do Połączenia. Dlatego postrzegają za niezwykle potrzebne dla rozwoju, aby cmentarze solarne, poprzez praktyki i rytuały związane ze śmiercią, przyczyniały się do pogłębiania idei śmierci jako przejścia ze stanu materialnego do stanu kolektywnego, jako Połączenia.
